Utrecht ( uitspraak (info / uitleg); Stad-Utrechts: Utreg of Utereg) is een stad en gemeente in Nederland en de hoofdstad van de provincie Utrecht. Met 358.974 inwoners op 1 juli 2021 is Utrecht qua inwonertal de vierde gemeente van Nederland. Deze inwoners zijn verdeeld over vier woonplaatsen, te weten Utrecht met 308.965, Haarzuilens met 555, Vleuten met 27.810 en De Meern met 21.815 inwoners. De agglomeratie Utrecht telde per 1 januari 2019 712.700 inwoners.
Utrecht is een van de oudste steden van Nederland, samen met Maastricht en Nijmegen, en is net als die steden ontstaan als een Romeinse fortificatie aan de Limes. In de zevende eeuw werd op de plaats waar dit fort zich bevond een kerkje gebouwd en in de eeuwen erna verrezen hier grotere kerken. Van daaruit werden grote delen van het huidige Nederland gekerstend. In 1122 kreeg Utrecht als een van de eerste steden in het huidige Nederland stadsrechten. Dankzij zijn ligging aan de rivier de Rijn groeide Utrecht in de 13e en 14e eeuw uit tot een van de belangrijkste handelssteden van Europa. Met de opkomst van het graafschap Holland verplaatste deze handel zich daarheen en werd Utrecht minder belangrijk, hoewel Utrecht tot in het begin van de 16e eeuw de grootste stad van Nederland bleef. In het jaar 1808 was Utrecht kortstondig de hoofdstad van het Koninkrijk Holland. Ten tijde van de industriële revolutie was Utrecht het centrum van de nationale staal- en spoorwegindustrie.
Utrecht is de snelstgroeiende stad van Nederland en de tweede economie in de noordvleugel van de Randstad, na Amsterdam. De regio Utrecht behoort tot de meest concurrerende economische regio’s in Europa. De stad is het wegen- en spoorwegknooppunt van Nederland. Met een doorvoer van meer dan 57 miljoen reizigers per jaar is Utrecht Centraal het grootste station van Nederland. Mede hierom hebben veel bedrijven en instanties er hun hoofdvestiging, waaronder de NS, Prorail, de Jaarbeurs, de Rabobank, De Volksbank, DHL, Capgemini en vakbond FNV. De Universiteit Utrecht was lang de grootste universiteit van Nederland en is nu de op een na grootste van het land na de Universiteit van Amsterdam. Utrecht huisvest behalve de Universiteit Utrecht en de Hogeschool Utrecht nog een andere universiteit, de Universiteit voor Humanistiek. Derhalve wonen er in Utrecht 64.000 studenten.
Utrecht is de hoofdzetel van de Katholieke Kerk in Nederland en van het Aartsbisdom Utrecht. De Domtoren is met 112.5 meter de hoogste kerktoren van Nederland en het symbool van de stad. Utrecht heeft tevens een rijke kunsttraditie, waarvan de bekendste aan Utrecht gelieerde kunstenaars Gerrit Rietveld, Piet Mondriaan, Theo van Doesburg, Jan van Scorel en de illustrator Dick Bruna zijn.