Deze reis is gebasseerd op de routes die Marc Telkamp heeft gereden in 2009 tijdens zijn rondreis door Tsjechie. De routes kunnen in verband met kaartwijzigingen, dagafstanden verschillen van het origineel.

Ook in Tsjechië heeft de 2e wereldoorlog zijn sporen achtergelaten, dat zie je ondermeer tijdens je bezoek aan de stad Terezin. De garnizoensstad Theresienstadt, ook wel bekend onder de huidige naam Terezín, werd door de Gestapo gebruikt als ghetto om Joden uit verschillende landen bijeen te voegen waardoor het de functie van concentratiekamp kreeg.

Theresienstadt is een vestingstad in de Tsjechische regio Ústí nad Labem. Theresienstadt ligt aan de oever van de Eger op 150 meter hoogte. De stad werd in de Tweede Wereldoorlog gebruikt als concentratiekamp Theresienstadt. Aan het einde van de 18e eeuw werd de vesting Theresienstadt gesticht door keizer Jozef II. Hij noemde de stad naar zijn moeder, Maria Theresia.

De bouw begon in het jaar 1780 en duurde tien jaar. De totale oppervlakte van het fort was 3,98 vierkante kilometer. Dat is precies de oppervlakte die de gemeente nu nog steeds heeft. Het fort werd ontworpen in de stijl van Sébastien Le Prestre de Vauban, en bestaat uit een "grote" vesting (woongedeelte) en een "kleine" vesting (militair gedeelte waar tegenwoordig een museum gevestigd is). Normaal gesproken was Theresienstadt de basis van 5.655 soldaten, maar in tijden van oorlog konden zelfs 11.000 soldaten in het fort worden geplaatst. Hoewel de bevolking tot in de eerste helft van de negentiende eeuw hoofdzakelijk Duitstalig was, kwamen er steeds meer Tsjechen in de stad wonen. Toch duurde het tot aan het eind van de negentiende eeuw voordat er een Tsjechische basisschool mocht komen.
In de tweede helft van de 19e eeuw werd de kleine vesting wel gebruikt als gevangenis. Terezín werd tijdens oorlogen niet gebruikt als garnizoensstad. In de laatste helft van de 19e eeuw diende het fort als een gevangenis. Tijdens de Eerste Wereldoorlog deed het fort dienst als krijgsgevangenenkamp, waar ook de moordenaar van Frans Ferdinand, Gavrilo Princip tot 1916 werd opgesloten.

In de Tweede Wereldoorlog gebruikten de nazi's Theresienstadt als concentratiekamp terwijl het Kleine Fort als gevangenis en als hoofdkwartier door de Gestapo in gebruik werd genomen. In 1942 werd de grote vesting ontruimd, de bevolking verjaagd en de stad tot één groot joods Getto gemaakt.
In juni 1946 keerden de eerste Tsjechen terug naar de stad. Tegenwoordig wordt alles gerestaureerd in Theresienstadt en is het de bedoeling van het gemeentebestuur om een klein universiteitsstadje te ontwikkelen.
Theresienstadt was in de Tweede Wereldoorlog de tot concentratiekamp en getto veranderde Tsjechische vestingstad Theresienstadt. Theresienstadt was vooral een doorgangskamp voor Joden die meestal spoedig naar Auschwitz-Birkenau of andere vernietigingskampen werden gestuurd.
Op 10 juni 1940 nam de Gestapo het bevel in Terezín over. Tsjechische en Moravische verzetsstrijders werden in het fort gevangen gehouden. Vanaf november 1941 zou de stad Theresienstadt (de Grote Vesting) dienst doen als getto voor gedeporteerde Joden. Daarmee was Theresienstadt een concentratiekamp geworden.
Op 30 oktober 1941 werd SS-Obersturmführer Siegfried Seidl door Adolf Eichmann belast met het opzetten van het getto. Van november 1941 tot juli 1943 functioneerde Seidl als eerste commandant van het getto.
Het kamp Theresienstadt opende officieel zijn deuren op 24 november 1941. Veel Joden uit Tsjecho-Slowakije werden naar Terezín gedeporteerd. In de zomer van 1942 werd de niet-Joodse bevolking van Theresienstadt weggestuurd. Onder de nieuwe bevolking bevonden zich vele kunstenaars, musici en juristen. Daardoor ontstond er een druk cultureel leven in het getto. Het kamp herbergde, naast volwassenen, ook zo'n 11.000 kinderen. De Joodse gettobevolking had ogenschijnlijk een zekere mate van zelfbestuur: de raad van ouderen. Deze raad had onder andere de taak om lijsten op te stellen van wie gedeporteerd zou worden en wie niet. Weigerde men met de Duitsers mee te werken, dan zouden simpelweg alle bewoners gedeporteerd en vermoord worden. Ondertussen werden de leefomstandigheden in Theresienstadt steeds slechter. Waar eerst zo'n 7.000 Tsjechoslowaken hadden gewoond, waren nu 50.000 mensen gehuisvest. Er was weinig voedsel en alleen al in 1942 stierven er zo'n 16.000 bewoners. Inwoners die zich verzetten tegen de Duitsers of anderszins iets deden dat volgens de Duitsers niet door de beugel kon, kwamen in het "kleine fort" (de gevangenis) terecht, waar de leefomstandigheden nóg slechter waren.

In 1943 werden vijfhonderd Deense Joden naar Terezín gestuurd. De Deense regering stond er op dat het Rode Kruis toegang kreeg tot de gevangenen. Eind 1943 kreeg het Rode Kruis toestemming om in 1944 de stad te bezoeken. Daarop richtten de nazi's nepcafés en winkels op in het kamp, om het geheel de aanblik te geven van een normale woonplaats. Om de overbevolking voor het Rode Kruis verborgen te houden werden vele Joden naar Auschwitz gestuurd. Daardoor zaten de overgebleven gevangenen met niet meer dan drie mensen op een kamer. Het Rode Kruis was 'tevreden' over de opvang van Joden en rapporteerde dienovereenkomstig; men had zich compleet laten bedotten.
De list was zó succesvol, dat er een propagandafilm over Theresienstadt werd gemaakt: Theresienstadt: Ein Dokumentarfilm aus dem jüdischen Siedlungsgebiet oftewel 'Een documentaire uit het Joodse vestigingsgebied'. De film werd opgenomen gedurende tien dagen, draai begin was 1 september 1944. In de film wordt gedaan alsof Hitler de Joden een mooie stad heeft geschonken. De film toont gevangen Joden die sport beoefenen of winkelen in het kamp. Na de opnamen werden zowel de acteurs als regisseur Kurt Gerron naar Auschwitz gestuurd en daar vergast. Met de film wilden de Duitsers de geruchten over concentratiekampen voor Joden de kop in drukken. Het was de bedoeling dat de film, via het Rode Kruis, de wereld rond zou gaan. Bij de bevrijding van Theresienstadt werd de film door de geallieerden gevonden. De film wordt vandaag de dag nog steeds vertoond in het museum op de plek van het kamp.

Toch bouwden de nazi's nog in 1945 ook in Theresienstadt een gaskamer, in een gang van de vestingmuur bij de vroegere Litomerice Poort. Die gaskamer is nooit in gebruik genomen.
Op 3 mei 1945 droegen de nazi's de controle over het kamp over aan het Rode Kruis en op 8 mei werd Theresienstadt officieel door het Rode Leger bevrijd. Theresienstadt had de twijfelachtige eer om een reserveringskamp te zijn. Hoewel de situatie in de overige reserveringskampen beduidend beter was, was ook Theresienstadt bedoeld om mensen te sparen voor een ander doel: propaganda. Van november 1941 tot april 1945 werden 139.667 Joden gedeporteerd naar Theresienstadt, 33.818 van hen stierven in de stad zelf aan ontbering, ziekte, marteling of door executie. 88.000 Joden werden vanuit Theresienstadt gedeporteerd naar vernietigingskampen (vooral Auschwitz en Treblinka). Bij de bevrijding waren nog 19.000 gevangenen in leven. Van de gedeporteerde Joden die in de vernietigingskampen terechtkwamen overleefden slechts 3000. Van de 10.500 kinderen in het getto zouden er een schamele 142 de oorlog overleven. Een groot deel van de gevangenen werd geëxecuteerd net voordat de geallieerden Theresienstadt bevrijdden, en in massagraven gedumpt. Deze werden na de oorlog herbegraven naast de vesting.

De meer dan 140.000 naar Theresienstadt gedeporteerden kwamen uit de volgende landen:
Tsjecho-Slowakije - 75.500, Duitsland - 42.000, Oostenrijk - 15.000, Nederland - 5.000, Hongarije - 1.150, Polen - 1.000 & Denemarken- 500. (Bron: Wikipedia).

Deze route, met een kijk in de geschiedenis, waar het bezoek aan Terezín zeker de moeite waard is omdat dit niet vergeten mag worden. Daarom waardeer ik deze route met 4 sterren.