De enclos paroissial (vert. parochieomheining) is de meest kenmerkende en meestal ook de meest monumentale groep van gebouwen in de Bretonse steden en dorpen, vooral van Basse-Bretagne. Het is een ommuurd domein, waarin het kerkhof (tegenwoordig bijna alleen nog maar in kleine dorpen), de parochiekerk, het knekelhuis en de calvarieberg liggen. De enclos paroissial zou het best omschreven kunnen worden als het parochie-erf. De triomfpoort is versierd met religieuze reliëfs. Deze heeft haar naam te danken aan het geloof dat de overledene, door in het eeuwige leven binnen te gaan, over de dood triomfeert. Daarom moet hij via een triomfpoort de drempel naar zijn laatste rustplaats overschrijden. Deze poorten, die altijd met de grootste artistieke zorgvuldigheid zijn gemaakt, hebben in sommige gevallen, zoals in Sizun en Berven, drie doorgangen, net als de grote Romeinse triomfbogen. Op het (voormalige) kerkhof staat de calvarieberg, het kunstwerk van een beeldhouwer dat teruggaat op eenvoudige kruisen langs de weg, die van vóór de 10e eeuw dateren.
Bijna elk dorp in het parcours doet wel mee in de parade en op het platteland verspreid tref je kruisen en calvaires aan.

Deze route verkent een aantal enclos rond de stad Morlaix. Daarbij worden ook andere interessante bezienswaardigheden meegenomen.
Alleen hier in Morlaix zijn ze te vinden, huizen met houten binnengalerijen die de verschillende delen van het huis verbinden. Ze werden gebouwd in de 16e eeuw, door rijke linnenhandelaren. Wel drie verdiepingen zijn gebouwd rond een imposante schoorsteen en een centrale wenteltrap waarop de houten galerijen aansluiten. Elke verdieping van deze vakwerkhuizen is steeds iets langer dan de onderliggende, zodat de gevels boven de nauwe straatjes naar elkaar toebuigen. Ze geven een goed beeld van de Renaissance in Bretagne. Als je er meer over wilt weten, ga dan naar het Maison de la Duchesse-Anne, in de Rue au Mur, of naar het Maison à Pondalez in de Grand Rue. Nog meer van het monumentale erfgoed van Morlaix vind je heuvelopwaarts. Smalle, steile steegjes, met af en toe een stenen trap, zijn te vinden aan de randen van de oude stad. Als je dan toch boven bent, kun je er maar beter van profiteren! De Venelle aux Prêtres leidt naar de eerste laag van het viaduct, het symbool van de stad. Vanaf deze brug, die als een stenen kroon boven de wirwar van grijze leien daken ligt, heb je een geweldig uitzicht over het havenkwartier met zijn klokkentorens.
Een wandeling door de haven, ooit de belangrijkste van Bretagne, zou je ook moeten doen vanwege de voormalige tabaksfabriek en de ruimtes die zijn omgebouwd tot tentoonstellingsruimtes of gewijd aan kunst. En als je dan wandelt, neem dan ook de Saint-Mélaine-kerk mee, in flamboyante gotische stijl uit de 15e eeuw, gewijd aan Melaine de Rennes.

Genoeg van je wandeling? Dan wordt het tijd om te gaan rijden. Buiten de stad vraagt vooral de baai je aandacht: een buitengewoon uitzicht, bezaaid met vele eilandjes. Ile aux Dames, Ile Verte, Enfer of Le Paradis … Wat een poëtische namen hebben deze eilanden, gelegen in de baai van Morlaix! Het schiereiland Carantec dat rond 1900 erg druk werd bezocht door kunstenaars, is onlosmakelijk verbonden met het eiland Callot, dat bij eb te voet te bereiken is. Wil je naar Tahiti? Loop dan het strand maar op met die naam.. Tegenover het strand ligt dicht bij de kust het eiland Louët, dat te herkennen is aan de vuurtoren. Het kleine huis met tuintje van de vuurtorenwachter is het enige huis op het eiland. Naast dit huis zie je het Château du Taureau, dat verschillende bestemmingen heeft gekend: verdedigingsvesting, staatsgevangenis, begin 20e eeuw het chique eigendom van de familie Vilmorin, zeilschool en tegenwoordig een interessant museum. Heel mooi, natuurlijk maar je gaat de enclos verkennen. Eerst maar eens tanken. Dat doe je even buiten Carentec en dan op weg naar de eerste, schitterende enclos van Saint-Thegonnec.

Het parochiële terrein van Saint-Thégonnec valt op door zijn monumentaliteit en decoratieve rijkdom. De majestueuze triomfboog, het fijn bewerkte ossuarium en het calvarie met 200 figuren vormen een uniek geheel. De kerk Notre-Dame, met zijn renaissancekloktoren en barokmeubilair, getuigt van de vroegere welvaart van de regio. Het Musée des Enclos, gevestigd in het ossuarium, biedt inzicht in de geschiedenis en symboliek van deze monumentale ensembles. Laat deze enclos maar goed op je inwerken onder het genot van een koffie.

De kop is eraf. De volgende stopplaats is Pleyber-Christ, waar de Sint-Pieterskerk op je wacht. Een monumentaal pand, dat is ontwikkeld dankzij de welvaart van vlas en hennep. Gebouwd ter vervanging van de eerdere religieuze gebouwen, met een toren in Beaumanoir-stijl, een polychrome groep van Christus en zijn apostelen in de zuidelijke zijportiek en prachtige altaren uit het begin van de achttiende eeuw. Verder staat hier kasteel Lesquiffiou , uit de zeventiende eeuw. Volledig gerestaureerd in de negentiende eeuw na te zijn beschadigd tijdens de Franse Revolutie. Er is nu een landbouwschool is gehuisvest.

In Morlaix heb je de koopmanshuizen gezien van de linnenhandelaren. De vlasplant werd op grote schaal in deze contreien verbouwd en bewerkt tot linnen en canvas. Je gaat nu de Kanndi du Fers bezoeken. Dat is nog een oorspronkelijke was- en bleekhuis, waarvan de muren en bijna al het originele meubilair intact zijn gebleven. Twee eeuwen lang werd er hier gespoeld in een schiststenen goot die door het gebouw heen loopt. Het bleken ging op bleekvelden aan het zonlicht bloot te stellen. Het duurde in totaal drie maanden voordat een draad wit genoeg werd geacht om te kunnen weven.

Wat ook bijna verloren is gegaan, is het weversdorp Keranflec'h. Er wordt aangenomen dat het dorp Keranflec'h tussen de 16e en 17e eeuw werd bewoond door boerenfamilies, die buiten het seizoen canvas weefden. Hoewel het vandaag de dag een ruïne is, was dit dorp tot in de jaren vijftig bewoond. Het dorp is na deze periode volledig verlaten en is nu regelmatig het onderwerp van consolidatiewerkzaamheden door vrijwilligers.

Van het vlas, linnen en canvas krijg je honger. Onderweg kom je door Saint-Sauveur om te lunchen in Le Relais. Na het eten bezoek je de volgende enclos: deze keer in Commana.
Het eerste wat opvalt is de Klokkentoren van wel 57 meter hoog. Het architecturale complex dateert uit de 16e en 17e eeuw, met de klokkentoren voltooid in 1529 en het portaal gebouwd tussen 1645 en 1653. Twee calvaries tonen gedetailleerde sculpturen, waaronder het stuk uit 1624 gesigneerd door meester ambachtsman Roland Doré met de inscriptie DRHMF. Het complex bevat een kerk, een knekelhuis gebouwd tussen 1677 en 1687, twee calvaires en een triomfboog, allemaal sinds 1915 geklasseerd als historische monumenten. Het Sint-Anna-altaarstuk, met een hoogte van acht meter en een breedte van zes meter, vertegenwoordigt een van de grootste barokensembles in Bretagne.

Plounéour-Ménez werd in 2015 uitgeroepen tot "Gemeente van landelijk erfgoed van Bretagne". De heren van Coëtlosquet waren lange tijd de machtigste van Plounéour-Ménez, van de Middeleeuwen tot de Franse Revolutie, en sommigen van hen speelden een belangrijke rol in de geschiedenis van Frankrijk. De enclos van Plounéour-Ménez is toegankelijk via een zeer mooie triomfboog van groot metselwerk, ten oosten van de Saint-Yves-kerk van Plounéour-Ménez, gebouwd tussen 1649 en 1684.
De vrij sobere architectuur benadrukt de grote afmetingen van het gebouw en in het bijzonder de klokkentoren die meer dan 50 meter hoog is, waardoor het een van de hoogste in Finistère is, tenminste wat de parochiekerken betreft. Het portaal van de parochieomheining dateert uit de 17e eeuw en de Calvarieberg uit 1540. De klokkentoren met een zeldzame veranda dateert uit 1651.

Iets verderop ligt de abdij van Relec, met zijn abdijkerk uit de 12e eeuw, zijn vijver en zijn tuinen. In de ontvangstruimte kan je de geschiedenis van de abdij ontdekken via een meeslepend beeld- en audiosysteem.

Je volgende stop is het plaatsje Berrien waar sinds de late jaren 1960 kaolien wordt gewonnen. De fraaie Saint-Pierre kerk, gebouwd in de 16e eeuw, heeft een prachtige klokkentoren in de stijl van Beaumanoir, gerestaureerd in de eerste helft van de 20e eeuw. Laag en donker schip, gescheiden van de zijbeuken door drie traveeën op het zuiden en vier traveeën op het noorden. Halfronde overspanningen op pilaren met een achthoekige basis. Zuidportaal in gotische stijl, bedekt met een lambrisering. Zuidelijke sacristie, achthoekig plan, bedekt met een achthoekig dak.

Guerlesquin heeft geplaveide straatjes en granieten huizen. Het architecturale juweel van de plaats is ongetwijfeld zijn presidiaal, een gevangenis-stadhuis uit de 17e eeuw, symbool van de autoriteit en rechtspraak van vroeger. Deze unieke bouw in Bretagne getuigt van het historische belang van de stad. De hallen, uit de 17e eeuw, vormen het kloppende hart van de stad met hun indrukwekkende dakconstructie. De Saint-Ténénan-kerk, met haar gotische en Renaissance-architectuur, herbergt een retabel uit de 17e eeuw. De vele koopmanshuizen met gebeeldhouwde gevels herinneren aan de vroegere welvaart van deze stad van beurzen en markten.

Het Calvarie van Plougonven, gebouwd in de 16e eeuw, is een meesterwerk dat als Historisch Monument is geklasseerd. Zijn 200 sculpturen vertellen met een verbluffende expressiviteit de scènes van de Passie van Christus. De Saint-Yves-kerk, ook uit de 16e eeuw, maakt indruk met haar flamboyante gotische architectuur en opmerkelijke glas-in-loodramen. De kapel Saint-Eutrope completeert dit religieuze geheel met haar typische regionale architectuur en bewaarde fresco’s.

Ook in Plorin-le-Morlaix zijn nog interessante resten van het enclos te bewonderen.
Gebouwd tussen het einde van de 17e eeuw en het begin van de 18e eeuw. De Notre-Dame-kerk, geklasseerd als historisch monument, heeft ook een doopvont uit de 16e eeuw met in de tank gegraveerde gezichten die de verschillende leeftijden van het leven en verschillende sociale omstandigheden vertegenwoordigen, evenals een preekstoel uit de 17e eeuw. Het gebouw wordt ingenomen door verschillende kapellen. De Saint-Mathurin-kapel is uit de 16e eeuw. Het herbergt met name een ossuarium en zes polychrome granieten beelden uit de 17e eeuw. Bij de ingang van de begraafplaats mag je de opmerkelijke seculiere taxus niet missen waarvan wordt gezegd dat deze meer dan 800 jaar oud is. Ook het plaatsje zelf heeft verschillende oude herenhuizen. Laat je verleiden door de buitenkant van de molen Coatanscour met zijn renaissancistische raam, de 17e-eeuwse fontein Saint-Fiacre of het fort Bodister.

Dan is het nog een klein stukje naar Morlaix. Wat je daar nog niet gezien hebt, kan je dan alsnog doen, maar je kunt je ook nestelen op een terrasje om je rit te overdenken onder het genot van een drankje.